Κράτος της νοτιοκεντρικής Ασίας, στο βορειοανατολικό άκρο της χερσονήσου της Ινδίας. Ορίζεται από τις γεωγραφικές συντεταγμένες 20° 30΄ έως 26° 15΄ βόρειο πλάτος και 88° 30΄ έως 92° 15΄ ανατολικό μήκος. Η χώρα εκτείνεται σε μήκος 625 χλμ. από βορρά προς νότο και 305 χλμ. από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Δυτικά, βόρεια και ανατολικά συνορεύει με τις ινδικές επαρχίες (Δυτική Βεγγάλη, Άσαμ, Μενγκαλάγια, Τριπούρα και Μιζοράμ), νοτιοανατολικά με τη Βιρμανία (Μιανμάρ), ενώ νότια βρέχεται από τον κόλπο της Βεγγάλης.
Το Μπανγκλαντές έχει συνολική έκταση 143.998 τ. χλμ. και κατέχει την 92η παγκόσμια θέση και την 28η μεταξύ των ασιατικών χωρών. Συγκριτικά με άλλες χώρες, η έκταση του Μπανγκλαντές είναι ίση περίπου με την έκταση του Τατζικιστάν, διπλάσια από την έκταση της Σιέρα Λεόνε και κατά 1,09 φορές μεγαλύτερη από την έκταση της Ελλάδας.
Σύμφωνα με στοιχεία του 1998, ο πληθυσμός της χώρας ανέρχεται σε 133.376.684 κατοίκους. Το Μπανγκλαντές είναι η 9η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου και η 7η της Ασίας μετά την Κίνα, την Ινδία, την Ινδονησία, τη Ρωσία, το Πακιστάν και την Ιαπωνία. Αναλογικά με την έκταση, ο πληθυσμός της χώρας είναι πολύ μεγάλος, με αποτέλεσμα το Μπανγκλαντές να είναι η 6η πιο πυκνοκατοικημένη χώρα του κόσμου, μετά το Μονακό, τη Σιγκαπούρη, την πόλη του Βατικανού, τη Μάλτα και τις Μαλδίβες. Η πυκνότητα πληθυσμού φτάνει τους 926,24 κατοίκους ανά τ. χλμ.
Γεωγραφία
Μορφολογία εδάφους
Η χώρα καταλαμβάνει την κοιλάδα του ποταμού Σούρμα, τις λοφώδεις εκτάσεις του Τσίταγκονγκ που βρίσκονται στη νοτιοανατολική στενή λουρίδα γης που σχηματίζεται κατά μήκος των συνόρων της χώρας με τη Βιρμανία, καθώς και τα 2/3 του ανατολικού τμήματος της πεδιάδας που σχηματίζεται από τα δέλτα των ποταμών Γάγγη και Βραχμαπούτρα. Στην επικράτεια της χώρας ενώνονται τα ποτάμια συστήματα του Γάγγη, του Βραχμαπούτρα (Τζάμουνα) και του Μέγκνα. Το ανάγλυφο της χώρας σχεδόν στο σύνολό του (90%) αποτελείται από μια μεγάλη πεδιάδα, αλουβιακής προέλευσης, η οποία φτάνει σε μέγιστο ύψος τα 9 μ. και συνεχίζει να προεκτείνεται ανατολικά, λόγω της συνεχούς απόθεσης ιλύος και φερτών υλικών που μεταφέρουν τα ποτάμια. Το βορειοανατολικό άκρο της χώρας καλύπτεται από τις νότιες υπώρειες των λόφων Κάσι και Γκάρο της Ινδίας, ενώ το ανατολικό από τις λοφώδεις εκτάσεις του Τσίταγκονγκ, που αποτελούνται από αργιλικούς σχιστόλιθους. Η κορυφή Κεοκράντονγκ, κοντά στα σύνορα της χώρας με τη Βιρμανία, φτάνει σε ύψος τα 1.230 μ. και αποτελεί το ψηλότερο σημείο της χώρας. Σε όλη σχεδόν την έκταση της χώρας σχηματίζονται έλη, βάλτοι και τενάγη, ενώ οι ποταμοί σχηματίζουν αναρίθμητες διακλαδώσεις και κατά την περίοδο των μουσώνων πλημμυρίζουν καλύπτοντας μεγάλες περιοχές.
Υδρογραφία
Οι δύο μεγαλύτεροι ποταμοί που διαρρέουν τη χώρα και σχηματίζουν ένα τεράστιο δέλτα κατά μήκος των εκβολών τους στον κόλπο της Βεγγάλης είναι ο Γάγγης και ο Βραχμαπούτρα. Ο Γάγγης (συνολικό μήκος 2.506 χλμ.), ο οποίος στη διάρκεια του ρου του απαντάται με διαφορετικά κάθε φορά ονόματα, πηγάζει από τα Ιμαλάια, ακολουθεί γενικά νοτιοανατολική κατεύθυνση και χύνεται στον κόλπο της Βεγγάλης, αφού προηγουμένως ενωθεί με το Βραχμαπούτρα στο έδαφος του Μπανγκλαντές και σχηματίσει ένα τεράστιο δέλτα. Από τους ινδουιστές θεωρείται ως το ιερότερο ποτάμι του κόσμου. Ο Βραχμαπούτρα (2.897 μ.), ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Ασίας, πηγάζει και αυτός από τα Ιμαλάια. Αρχικά ρέει ανατολικά, στη συνέχεια στρέφεται νότια και κατόπιν νοτιοδυτικά, για να ενωθεί με τον ποταμό Γάγγη και να καταλήξει στον κόλπο της Βεγγάλης. Οι δύο παραπάνω ποταμοί εισχωρούν στο έδαφος του Μπανγκλαντές, όταν πια βρίσκονται στο τέλος της διαδρομής τους και, λόγω του πεδινού εδάφους, είναι εξαιρετικά αργοί. Στο Μπανγκλαντές ενώνονται με αρκετούς παραποτάμους τους, σημαντικότεροι από τους οποίους είναι οι Τίστα, Πουρναμπάμπα, Ατράι, Καρατόγια, Μπούρι, Νταλέσουαρ, Γκάνκα, Μέγκνα, Σούρμα, Κάλνι, Κουσιγιάρα κ.ά., οποίοι σχηματίζουν ένα δαιδαλώδες ποτάμιο δίκτυο. Στη διάρκεια της ξερής περιόδου σχηματίζουν ένα δέλτα πλάτους αρκετών χιλιομέτρων, κατά τη διάρκεια όμως των μουσώνων (από τα τέλη Μαΐου έως τα μέσα Οκτωβρίου) πλημμυρίζουν και σχηματίζουν ένα τεράστιο δέλτα που καλύπτει πολλές περιοχές της χώρας. Το δέλτα τους είναι μία από τις ευφορότερες περιοχές του κόσμου, λόγω της ιλύος που μεταφέρουν, ταυτόχρονα όμως αποτελεί ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για τις συγκοινωνίες της χώρας, αιτία πνιγμού εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων κάθε χρόνο και ένα εξαιρετικά ανθυγιεινό περιβάλλον, το οποίο ευνοεί την εξάπλωση πολλών επιδημιών. Τέλος, το νοτιανατολικό άκρο της χώρας διαρρέουν οι ποταμοί Σάνγκου και Ματαμουχάρι, οι οποίοι συνεχίζουν το ρου τους στο έδαφος της Βιρμανίας. Λόγω του εξαιρετικά χαμηλού υψομέτρου της χώρας, των πολλών ποταμών, των συχνών πλημμυρών και της αέναης πάλης του ανθρώπου με το νερό, δίκαια έχουν ονομάσει το Μπανγκλαντές ως "φτωχή Ολλανδία της Ασίας".
Ακτογραφία
Η παράκτια ζώνη έχει συνολικό μήκος 550 χλμ. και διακόπτεται από πολυάριθμους βραχίονες ποταμών και παραποτάμους. Οι ακτές είναι χαμηλές και εξαιτίας των ισχυρών ρευμάτων της παλίρροιας και της άμπωτης η γραμμή τους αλλοιώνεται συχνά. Οι δυτικές ακτές (Σούνταρμπανς) περιλαμβάνουν τις εκβολές του ποταμού Γάγγη και σχηματίζουν πολυάριθμες χερσονήσους, κόλπους και μικρά νησιά. Στο κεντρικό τμήμα της παράκτιας ζώνης, απέναντι από τις εκβολές του Πάντμα - όπως ονομάζεται το κοινό ρεύμα Γάγγη-Βραχμαπούτρα - σχηματίζονται τα αρκετά μεγάλα νησιά Βόρειο και Νότια Χάτια και Σέντγουπ. Οι νοτιοανατολικές ακτές της χώρας είναι περισσότερο ομαλές και απέναντί τους βρίσκονται τα νησιά Κουτούμπντια και Μάισχαλ.
