Ιαπωνική τέχνη διατήρησης των λουλουδιών, μέσω ενός ειδικού συστήματος τοποθέτησής τους σε βάζα.
Ο όρος σχηματίζεται από τις ιαπωνικές λέξεις ίκε-ρου: ζω, διατηρώ ζωντανό και μπάνα: λουλούδι.
Οι πρώτες αρχές της Ικεμπάνα ανάγονται στον 6o αιώνα μ.Χ., την εποχή δηλαδή της διείσδυσης του Βουδισμού στην Ιαπωνία (Περίοδος Ασούκα). Οι πιστοί συνήθιζαν να αποθέτουν στο βωμό των βουδιστικών ναών κλαδιά με πυκνό φύλλωμα· ύστερα προσέθεταν άνθος λωτού που φύτρωνε στα βαλτόνερα, για να συμβολίσουν την αγνότητα που ανθίζει ανάμεσα στη διαφθορά του κόσμου. Η Ικεμπάνα απέκτησε με τον καιρό όχι μονάχα αισθητική και διακοσμητική σημασία, αλλά και ένα πιο πλούσιο φιλοσοφικό και συμβολικό περιεχόμενο.
Η τέχνη της Ικεμπάνα εισήχθη από το μοναχό Ονονοϊμόκο στο βουδιστικό ναό Ροκακούντο του Κιότο. Κατά την Περίοδο Χεϊάν (794-1185) η Ικεμπάνα χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο προς τιμήν του Βούδα αλλά και για τη διακόσμηση των ανακτόρων και των μεγάρων των ευγενών.
Κατά την Περίοδο Καμακούρα (1185-1392) και ύστερα από τη διάδοση της αίρεσης Ζεν, που κήρυττε μια απλούστερη ζωή, οι τρόποι διακόσμησης με λουλούδια έγιναν λιγότερο πολύπλοκοι και εξεζητημένοι, γι’ αυτό η χρησιμοποίηση της Ικεμπάνα άρχισε να διαδίδεται και στο λαό.
Η μεγάλη διάδοση της Ικεμπάνα ξεκίνησε το 17ο αιώνα, χάρη στην επικράτηση μιας νέας τεχνοτροπίας που πρωτοεμφανίστηκε στο Έντο (Τόκιο)· ήταν πολύ απλή σε σχέση με τις προηγούμενες και κατάλληλη ακόμα και για μικρά διαμερίσματα. Σημείωσαν τότε μεγάλη επιτυχία διάφορες σχολές Ικεμπάνα, που πλαισίωσαν την αρχαιότερη παραδοσιακή σχολή, τη λεγόμενη ικενόμπο («καλόγερος των βάλτων»), την οποία είχε ιδρύσει ο Ονονοϊμόκο.
Σήμερα, οι πιο δημοφιλείς τεχνοτροπίες είναι η μοριμπάνα («λουλούδια σε πιάτα») και η νατζέφε («βλασταίνω μέσα στο βάζο»), η οποία παρουσιάζει μια φυσική και πρωτότυπη σύνθεση (με τα λουλούδια, δηλαδή, βλαστημένα στο βάζο).
Οποιαδήποτε και αν είναι η μορφή ή η τεχνοτροπία της Ικεμπάνα, βάση της κατασκευής είναι το τρίγωνο: σχήμα κλειστό, τέλειο, με πολλούς συνδυασμούς. Ο όγκος της σύνθεσης χωρίζεται σε τρία επίπεδα, που δηλώνουν τον ουρανό, τον άνθρωπο και τη γη.
Η σύγχρονη Ικεμπάνα χωρίζεται σε τουλάχιστον τριακόσιες σχολές, που απαρτίζουν δύο κύρια ρεύματα: το τυπικό (ρίκα) και το φυσικό.
Η τέχνη της Ικεμπάνα έχει πλέον διαδοθεί και στη Δύση, όπου έχει πολλούς θαυμαστές.