Μεγάλη Νότια Αφρική | Garden Route, Καταρράκτες Βικτώρια, Μποτσουάνα | Χριστούγεννα 2021

• Η Ναμίμπια είναι μια χώρα πολύ ασφαλής. Δεν υπάρχουν επικίνδυνες ζώνες και δεν χρειάζεται να κάνετε εμβόλια. Αυτά και μόνο την καθιστούν έναν ιδιαίτερα ελκυστικό προορισμό.

• Διαθέτει τουριστικές υποδομές που θα ζήλευαν πολλές χώρες. Μπορεί να ζήσεις ένα σαφάρι 4x4 ή μια ατελείωτη χωμάτινη διαδρομή, το γνωστό και ως αφρικανικό μασάζ, μπορεί να αναμετριέσαι με τα όριά σου, στο τέλος της ημέρας όμως στο λοντζ σε περιμένει ένα δείπνο-γαστριμαργική πανδαισία και ένα αποικιακού στυλ διακοσμημένο δωμάτιο, με σεντόνια που τρίζουν από καθαριότητα.

• Eco paradise. Το 40% της Ναμίμπια έχει επισήμως ανακηρυχθεί προστατευόμενη περιοχή, ενώ η ακτογραμμή του Ατλαντικού θεωρείται το μεγαλύτερο Εθνικό Πάρκο της Αφρικής και το όγδοο μεγαλύτερο στον κόσμο!

• Έχει μόνο δύο εκατομμύρια κατοίκους. Δεν είναι περίεργο ότι μπορεί να οδηγείς επί ώρες χωρίς να δεις ούτε ένα αυτοκίνητο, έναν άνθρωπο ή έστω κάποιο σημάδι ανθρώπινης ζωής.

• Ναμίμπια στη γλώσσα των Βουσμάνων σημαίνει «Η χώρα όπου δεν υπάρχει τίποτα».

• H περιοχή Σοσουσβλέι είναι η πατρίδα των πιο υψηλών ανάγλυφων αμμόλοφων στον κόσμο που μπορεί να φτάνουν και τα 400 μ.

• Άλλο μοναδικό φαινόμενο που απαντάται εδώ είναι η τοπική ομίχλη πάνω από τις θίνες της άμμου.

• Το επόμενο μέρος που μπορεί να συναντήσει κανείς ομίχλη πάνω από μία έρημο είναι... ο πλανήτης Άρης!

• Siloh Wildlife Sanctuary ονομάζεται το υπέροχο καταφύγιο για την περίθαλψη και προστασία τραυματισμένων ρινόκερων και ελεφάντων που ίδρυσε το 2017 η Αντζελίνα Τζολί προς τιμήν της κόρη της Σιλό (Siloh), η οποία γεννήθηκε στη Ναμίμπια.

• Μόλις το 1990 η Ναμίμπια απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Νότια Αφρική.

Επιπλέον γνώσεις:

Βιβλία:
• «Africa, Sebastiao Salgado», εκδόσεις Taschen.
• «Tippi: My book of Africa», της Τιπί Ντεγκρέ, το κορίτσι των Γάλλων κινηματογραφιστών, που μεγάλωσε στη ζούγκλα της Ναμίμπια σαν θηλυκός Μόγλης, μοιράζεται τις σκέψεις και τα συναισθήματά της για τα ζώα και την Αφρική. Εκδόσεις Amazon.
• «The sheltering desert», του Χένο Μάρτιν.
• «A history of Namibia», της Μάριον Γουάλας.
• «Namibia: The beautiful landscape», του Μάριο Βιδόρ.

Η έρημος, η Ακτή των Σκελετών, οι Χίμπα, η άγρια αφρικανική ζωή… και εσείς!

Στο καψαλισμένο τοπίο της ερήμου Ναμίμπ, το χρυσαφένιο φως της αυγής φωτίζει πρώτα τις κορυφές των νεκρών αλωνίδων που τα σκελετωμένα κλαδιά τους δείχνουν τον ουρανό. Στη συνέχεια κατεβαίνει στους κορμούς τους και συνεχίζει όπως κάθε πρωί στα 600 χρόνια της ύπαρξής τους μέχρι να φτάσει στη σκαμμένη από την ανομβρία νεκρή επιφάνεια της «Νεκρής Όασης» (Deadvlei) και τότε, καθώς το φως του ήλιου παραμερίζει το πέπλο της σκιάς και σαρώνει τη λεκάνη της αλλοτινής λίμνης, τα πάντα μοιάζουν να επιταχύνουν. Η αντίθεση ανάμεσα στο ραγισμένο λευκό του της «Νεκρής Όασης» και στις κόκκινες αμμοθίνες που την περιβάλλουν είναι απόλυτη. Υπάρχει πράγματι μια ευδιάκριτη γραμμή, εκεί που τελειώνει το ένα και αρχίζει το άλλο…
Ο ανήσυχος ταξιδευτής θα μαγευτεί δίχως αμφιβολία από τη μαύρη αυτή «καλλονή» με τις άφθονες αποχρώσεις της άμμου. Ηθελημένα θα του κοπεί η ανάσα όταν αντικρίσει το υπαίθριο… ατελιέ της σκληρής ερήμου που ρούφηξε τα πάντα και μας έδωσε τη «Νεκρή Όαση». Θα αποκωδικοποιήσει τον ήχο που κάνει ο αέρας όταν σφυρίζει μέσα από τις θίνες. Θα ζυγίσει μέσα του την παγωμένη δροσιά του Ατλαντικού που φιλά ηδονικά τη φλογισμένη έρημο Ναμίμπ σε μια συνεύρεση μοναδική....
Υπνωτισμένοι από την απόκοσμη ομορφιά, παίρνουμε κιάλια και φωτογραφικές μηχανές για να «αποθηκεύσουμε» για πάντα στον σκληρό δίσκο της μνήμης μας τους πραγματικούς πρωταγωνιστές αυτού του ταξιδιού, μία από τις αρχαιότερες φυλές του πλανήτη, τους περήφανους Χίμπα, που βάφουν πρόσωπα και μαλλιά με κόκκινο πηλό και που μας τιμούν βάζοντάς μας έστω και για λίγες ώρες μέσα στη ζωή τους, ενώ με τα τζιπ οργώνουμε τις ατέρμονες εκτάσεις του Πάρκου Ετόσα: λιοντάρια, ελέφαντες, τσίτα, γκνου, γαζέλες, ζέβρες, καμηλοπαρδάλεις, φλαμίνγκο μάς γνέφουν αφήνοντάς μας να διασχίσουμε την άγονη γη τους. Ζώα και πουλιά που δεν τα χωρά ο νους.

Και η σουρεάλ περιπέτεια συνεχίζεται… Οι πρώτοι Ευρωπαίοι που ανακάλυψαν τη χώρα στις αρχές του 19ου αι. ήταν Γερμανοί ιεραπόστολοι. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί δρόμοι έχουν γερμανικά ονόματα, ενώ δίπλα στις τσίγκινες καλύβες μπορείς να βρεις αυθεντικές βαυαρικές μπιραρίες με λουκάνικα bratwurst και ξινολάχανο.
Οι περισσότεροι ταξιδιώτες δεν γνωρίζουν πολλά για αυτό το νοτιοδυτικό άκρο της Αφρικής. Αν πεις Ναμίμπια, μπορεί να μη θυμούνται ούτε πού βρίσκεται στον χάρτη. Τρίτη πιο αραιοκατοικημένη χώρα του πλανήτη, περίμενε καρτερικά τη σειρά της, αρκούμενη σε ρόλο κομπάρσου ως συνοδευτικό διήμερο ταξίδι δίπλα στις ναυαρχίδες του τουρισμού: Νότια Αφρική και Μποτσουάνα. Κάπως έτσι πρόλαβε να γλιτώσει από το αδηφάγο στόμα του μαζικού τουρισμού. Στο μεσοδιάστημα γιόρτασε την ανεξαρτησία της, το 1990, ωρίμασε κοινωνικά και οικολογικά.
Και ό,τι της λείπει σε ανθρώπους και νούμερα, τα καλύπτει με τον υπερπληθυσμό των άγριων περήφανων ζώων, τη θερμή φιλοξενία και τα ζεστά χαμόγελα των κατοίκων της. Αν φέτος θέλετε να κάνετε ένα ταξίδι που θα το θυμάστε σε όλη σας τη ζωή, καλώς ήρθατε στη Ναμίμπια!

Αραιοκατοικημένη από ανθρώπους, αλλά με έναν ασύλληπτο συνωστισμό άγριων ζώων, παραμυθένιων ψαριών και πτηνών, η Μποτσουάνα βρίσκεται σφιχταγκαλιασμένη γεωγραφικά με τη Ναμίμπια, τη Ζιμπάμπουε και τη Νότια Αφρική. Προτεκτοράτο της Βρετανίας μέχρι το 1885, τραβάει πλέον τον δικό της δρόμο ανάπτυξης, βασισμένη στα διαμάντια και στον τουρισμό, και θεωρείται ως μία από τις πλέον εύπορες χώρες του αφρικανικού κόσμου.
Έχει μέγεθος όσο και η Γαλλία, μόνο που το 85% της χώρας καλύπτεται από την έρημο Καλαχάρι. Στο υπόλοιπο 15% ζουν ειρηνικά μόλις 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι διαφορετικών φυλών. Αυτό το ειρηνικά έχει πραγματικά τεράστια σημασία για μια αφρικανική δημοκρατία. Τα τύμπανα του πολέμου έχουν πολύ καιρό να ηχήσουν στη χώρα αυτή, γι’ αυτό και πολλοί τη συγκρίνουν με την Ελβετία.
Ένα ταξίδι-σταθμός στη γνωριμία μας με τη φύση και το αυθεντικό αφρικανικό στοιχείο. Ο μεγάλος ποταμός Οκαβάνγκο δεν εκβάλλει στον ωκεανό όπως οι περισσότεροι ποταμοί, αλλά διεισδύει μέσα στην έρημο Καλαχάρι και απλώνεται σε μια τεράστια επίπεδη περιοχή, όπου το νερό του σκορπίζεται σαν ιστός αράχνης προς όλες τις κατευθύνσεις και απορροφάται σιγά σιγά από τη γη, δημιουργώντας μια όαση που λέγεται δέλτα του Οκαβάνγκο.
Η βλάστηση οργιώδης, ενώ μέσα στο δέλτα υπάρχουν δεκάδες νησιά, χωριουδάκια, κανάλια και λίμνες, όπου ζουν ασύλληπτα για τη φαντασία πουλιά, ψάρια και ζώα. Η στάθμη του αυξομειώνεται σε εξαμηνιαίους κύκλους, κάνοντας τα νησιά να εξαφανίζονται κάτω από τα νερά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και να επανεμφανίζονται τον χειμώνα προκαλώντας την αντίστοιχη μετανάστευση των ζώων. Ας γνωρίσουμε όμως από κοντά το σμαραγδένιο αυτό κόσμημα στο αφρικανικό ανάγλυφο, πραγματικό θαύμα της φύσης.

Οι Χίμπα και οι Χερέρο είναι φύλα που έφτασαν στη σημερινή Ναμίμπια και την Μποτσουάνα από το ανατολικό τμήμα της ηπείρου, στο πλαίσιο της μεγάλης μετακίνησης των λαών που μιλούσαν τη γλώσσα Μπαντού πριν από 150 χρόνια. Οι φυλές άρχισαν να διασκορπίζονται. Η ομάδα, που σήμερα είναι γνωστή ως Χερέρο, εξαπλώθηκε στον Νότο, ενώ οι πρόγονοι των Χίμπα παρέμειναν να «φυλάσσουν Θερμοπύλες» στην άγρια και αφιλόξενη Καόκολαντ, στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας.
Ο ημινομαδικός τρόπος ζωής αλλά και η ελάττωση των ήδη υπαρχόντων βοσκοτόπων εδώ και αιώνες τούς αναγκάζει να μετακινούνται προς ανεύρεση νέων «εύφορων» εδαφών, όπως διαμορφώνονται από τις βροχοπτώσεις. Ο καιρός είναι ο μόνος σύμμαχος για την εξασφάλιση και τη διατήρηση της ζωντανής περιουσίας τους.
Οι απειλητικές διαστάσεις που πήραν η ξηρασία και ο πόλεμος στη χώρα κατά τη δεκαετία του 1980 λίγο έλειψε να αφανίσουν την κοιτίδα του αρχέγονου πολιτισμού τους. Κάποιοι μετανάστευσαν στη γειτονική Ανγκόλα, άλλοι αναζήτησαν εργασία στις μεγάλες πόλεις και, δυστυχώς, έχασαν το 90% του βασικού τους περιουσιακού στοιχείου: τις αγελάδες τους.
Σήμερα περίπου 50.000 αυτόχθονες βοσκοί Χίμπα αποτελούν τον πληθυσμό στα όρια του ποταμού Κουνένε και απασχολούνται αποκλειστικά με τα κοπάδια και τις αγέλες τους γύρω από τους εκάστοτε νερόλακκους που επιλέγουν ως βάση για να ποτίζουν τα ζώα τους. Ζουν σε μικρά χωριά ή οικογενειακές ομάδες, φτιάχνοντας κάθε φορά τα χωριά τους γύρω από το μαντρί με τα ζώα τους! Στη μέση βρίσκεται η στάνη με τα ζώα και περιμετρικά οι καλύβες των Χίμπα.

Βρίσκονται στα σύνορα μεταξύ Ζάμπια και Ζιμπάμπουε και έχουν δύο ονομασίες. Η πρώτη, η αποικιοκρατική, δόθηκε προς τιμήν της βρετανής βασίλισσας… από τον βρετανό εξερευνητή που τους ανακάλυψε, τον ο Ντέιβιντ Λίβινγκστον, το 1855. Η δεύτερη, δηλαδή «Ο καπνός που βροντά», είναι η τοπική ονομασία των ιθαγενών φυλών και μάλλον περιγράφει άρτια την εικόνα και τον ήχο αυτού του φυσικού θαύματος.
Οι Καταρράκτες Βικτώρια δημιουργούνται από τον ποταμό Ζαμβέζη και είναι οι μεγαλύτεροι της Γης (1908 μέτρα μήκος). Έχουν μέγιστο ύψος 108 μέτρα και όγκο νερού κατά μέσο όρο 1088 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Το χάσμα στο οποίο πέφτουν ονομάζεται Πρώτο Φαράγγι. Ακολουθούν άλλα επτά με μέγιστο ύψος 120 μέτρα. Πριν από το Πρώτο Φαράγγι στον Ζαμβέζη σχηματίζονται δύο νησιά, εμφανή ακόμα και με πλήρη πλημμύρα: το Μποαρούκα στη δυτική όχθη και το Λίβινγκστον στη μέση. Τα κύρια ρεύματα του καταρράκτη είναι τέσσερα και ονομάζονται: «Καταρράκτες του Διαβόλου» ή «Νερό που Πηδά», «Κύριοι Καταρράκτες» , «Καταρράκτες του Ουράνιου Τόξου» και «Ανατολικός Καταρράκτης». Το ύψος του σύννεφου που σηκώνεται από την πτώση των νερών ανέρχεται στα 400 μέτρα και είναι ορατό από απόσταση 50 χιλιομέτρων.
Στην περιοχή γύρω από τους καταρράκτες, έχουν ανακαλυφθεί ευρήματα από την προϊστορική εποχή, που φτάνουν μέχρι και τον Χόμο Χάμπιλις. Γύρω στο 1900, η αποικιοκρατική Βρετανική Εταιρεία Νοτίου Αφρικής αγόρασε μεταλλευτικά δικαιώματα στην περιοχή και έτσι εγκαταστάθηκαν εκεί οι πρώτοι Ευρωπαίοι. Το 1905 κατασκευάστηκε η γέφυρα στο Δεύτερο Φαράγγι οπότε οι καταρράκτες απέκτησαν φήμη ως αξιοθέατο και η πόλη Βικτώρια έγινε σύντομα τουριστικό κέντρο. Η κίνηση κόπασε για περίπου 20 χρόνια μεταξύ 1960-80 εξαιτίας του πολέμου για την ανεξαρτησία της Ζιμπάμπουε και μετά επανήλθε δριμύτερη. Το 1989 οι Καταρράκτες Βικτώρια καταχωρίσθηκαν ως μνημείο της UNESCO.

Σύμφωνα με τους New York Times είναι ο Νο 1 ταξιδιωτικός προορισμός παγκοσμίως τον οποίο πρέπει να επισκεφθείς. Και όχι άδικα. Το Κέιπ Τάουν είναι μια πανέμορφη πόλη, χτισμένη πάνω στη θάλασσα, με εντυπωσιακή φύση και με πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Επίσης φημίζεται για την καταπληκτική κουζίνα της (ψάρια, ψητά κρεατικά, λαχταριστά φρούτα και λαχανικά), για το κρασί της (οι αμπελώνες στη γύρω περιοχή είναι περίφημοι και οι τιμές πολύ λογικές) και για τη διασκέδαση πρωί, μεσημέρι, βράδυ. Ο κόσμος είναι κεφάτος και πολύ ευχάριστος, ίσως σ’ αυτό βοηθάει και το εξαιρετικό κλίμα.
Ας πούμε όμως λίγα λόγια για το μοναδικό αυτό ακρωτήρι της Νοτιονατολικής Αφρικής. Κατ’ αρχάς είναι η πρώτη πόλη που καταλήφθηκε από αποίκους κάτω από τη Σαχάρα. Ιδρύθηκε από τους Ολλανδούς το 1652 ως σταθμός ανεφοδιασμού για τα πλοία τους που μετέβαιναν στην Ανατολική Αφρική, τις Ινδίες και την Άπω Ανατολή. Ο πρώτος Ευρωπαίος που πάτησε το πόδι του εκεί, ο ολλανδός Γιαν βαν Ρίμπεκ, ήταν υπάλληλος της Εταιρείας των Ηνωμένων Ανατολικών Ινδιών και με την ίδρυση της πόλης έγινε και ο κυβερνήτης της. Η ανέγερση των πρώτων κτιρίων (πολλά από τα οποία υπάρχουν ακόμη) υπήρξε δύσκολη υπόθεση, διότι δεν υπήρχαν εργατικά χέρια. Η περιοχή ήταν ακατοίκητη. Έτσι μεταφέρθηκαν σκλάβοι από την Ινδονησία και τη Μαδαγασκάρη. Αρχικώς η πόλη προοριζόταν να λειτουργήσει ως ένα απλό λιμάνι. Ωστόσο λόγω της τοποθεσίας, του ευχάριστου κλίματος και της εύφορης φύσης αναπτύχθηκε και έγινε η μεγαλύτερη στη Νότια Αφρική μέχρι τη δημιουργία του Γιοχάνεσμπουργκ και του Ντέρμπαν.
Το Κέιπ Τάουν πέρα από την εκπληκτική χλωρίδα και πανίδα φημίζεται και για δύο μοναδικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά: το Τραπεζοειδές Όρος που δεσπόζει πάνω από την πόλη (ανεβαίνεις με τελεφερίκ), και το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, περί τα 30 χιλιόμετρα νότια. Εξαιτίας και αυτών των χαρακτηριστικών έγινε τελικά ο δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός στη Νότια Αφρική.
Κατά τα άλλα η πόλη διαθέτει πολλούς σημαντικούς ιστορικούς χώρους και μουσεία που σχετίζονται τόσο με την Αφρική όσο και με την αποικιοκρατία. Κομβικό σημείο είναι το λιμάνι, αλλά και το εξαιρετικό ενυδρείο «Των Δύο Ωκεανών» (Ατλαντικός, Ινδικός). Επίσης έχει απίθανες, ατελείωτες παραλίες, ειδικά από την πλευρά του Ατλαντικού. Σε ειδικές θαλάσσιες εκδρομές μπορεί κανείς να δει φώκιες, πιγκουίνους, φάλαινες, δελφίνια και καρχαρίες. Εννοείται ότι «παίζει» και το σαφάρι στα τεράστια πάρκα όπου προστατεύονται τα άγρια ζώα. Όταν λέμε σαφάρι δεν εννοούμε κυνήγι φυσικά… Εννοούμε βόλτα για να δεις από ασφαλή απόσταση την αληθινή άγρια ζωή.
Όμως η αγριότητα δεν είναι τελικά μονοπώλιο της φύσης. Το Νο 1 σύμβολο της μαύρης ιστορίας του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική βρίσκεται στο Κέιπ Τάουν μπροστά στα μάτια μας: η φυλακή του Νέλσον Μαντέλα, σήμερα είναι μουσείο. Και πριν γίνει φυλακή ήταν το κτίσμα όπου πραγματοποιούνταν το σκλαβοπάζαρο…

«Απαρτχάιντ» σημαίνει διαχωρισμός. Είναι όρος που προέρχεται από τη γλώσσα αφρικάανς την οποία μιλάνε οι Αφρικάνερς ή Μπόερς δηλαδή οι πρώτοι λευκοί άποικοι της Νοτίου Αφρικής που έφτασαν εκεί τον 17ο αιώνα. Αυτοί ήταν κυρίως Ολλανδοί, Γερμανοί και Γάλλοι οι οποίοι ασχολήθηκαν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία και θεωρούσαν εαυτούς ανώτερη φυλή από τους μαύρους γηγενείς. Ωστόσο οι Μπόερς αντιτάχθηκαν και πολέμησαν τους Βρετανούς τον 19ο αιώνα όταν εκείνοι δημιούργησαν το κράτος της Νοτίου Αφρικής. Άρα καταλαβαίνουμε ότι η έννοια του διαχωρισμού (απαρτχάιντ) ουσιαστικά υπήρχε ήδη με το που πάτησαν λευκοί το πόδι τους στη μαύρη ήπειρο…
Ως επίσημη πάντως κρατική πολιτική εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 1948 και καταργήθηκε το 1991. Όσο ίσχυσε καθόριζε και επέβαλλε τη διάκριση των ανθρώπινων ομάδων (λευκών, κούληδων δηλαδή Ασιατών, μιγάδων και Μπαντού δηλαδή μαύρων) μέσα σε καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές. Ο σκοπός του ήταν βασικά να σταματήσουν οι γάμοι μεταξύ λευκών και μη λευκών, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό της χώρας ήταν μιγάδες.
Οι νόμοι του απαρτχάιντ ήταν στυγνοί και άδικοι. Προκάλεσαν για χρόνια αντιδράσεις και εξεγέρσεις κάποιες από τις οποίες βαφτίστηκαν «κομμουνιστικές» από τη συντηρητική εξουσία προκειμένου να πληγεί το Δημοκρατικό Κόμμα της αντιπολίτευσης… Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένους από αυτούς:
- Νόμος απαγόρευσης των μεικτών γάμων (1949)
- Νόμος ανηθικότητας (1950), που τιμωρούσε τη σεξουαλική επαφή μεταξύ λευκών και μη-λευκών
- Νόμος κατηγοριοποίησης του πληθυσμού ανάλογα με τη φυλή (1950)
- Νόμος καταστολής του κομμουνισμού (1950), που επέτρεπε στην κυβέρνηση να απαγορεύσει την ύπαρξη κομμουνιστικού πολιτικού κόμματος
- Νόμος ξεχωριστών κατοικιών (1950), που καθόριζε τις αστικές ζώνες κατοίκησης στις πόλεις
- Νόμοι του «Πάσου» (1952), οι οποίοι υποχρέωναν τους μαύρους άνω των 16 ετών να έχουν πάντοτε μαζί τους ένα έγγραφο σαν πάσο/διαβατήριο, που όριζε αν είχαν κυβερνητική άδεια να βρίσκονται σε συγκεκριμένες συνοικίες
- Νόμος για ξεχωριστή χρήση των δημοσίων χώρων (1953), π.χ. δημόσιες τουαλέτες, πλατείες, σιντριβάνια κτλ.
- Νόμος για την εκπαίδευση Μπαντού (1953), που αφορούσε το σχολικό πρόγραμμα των μαύρων
- Απαγόρευση των απεργιών και της παθητικής αντίστασης στους μαύρους εργάτες (1953)
- Νόμος μετεγκατάστασης γηγενών πληθυσμών (1954), που επέτρεπε την εκδίωξη μαύρων που ζούσαν σε περιοχές οι οποίες είχαν παραχωρηθεί στους λευκούς
- Νόμος περί Εργασίας και Ορυχείων (1956), που επισημοποιούσε τις φυλετικές διακρίσεις στον χώρο εργασίας
- Νόμος προώθησης αυτόνομων μαύρων κυβερνήσεων. Με αυτόν τον νόμο κατά δημιουργήθηκαν μπαντουστάν υπό διοίκηση μη-λευκών. Τα μπαντουστάν ήταν εθνικά κρατίδια που αφορούσαν το 13% του συνολικού εδάφους της χώρας. Επρόκειτο για μικρές νησίδες γης απομονωμένες, άγονες και υποβαθμισμένες βιομηχανικά, που λειτουργούσαν ως γκέτο και στις οποίες στοιβάζονταν υποχρεωτικά όλοι οι μη λευκοί…
- Νόμος περί ιθαγένειας των μαύρων, που τους αφαιρούσε τη νοτιοαφρικανική ιθαγένεια εφόσον ζούσαν στα μπαντουστάν
- Διάταγμα περί αφρικάανς (1974), το οποίο υποχρέωνε όλα τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να διδάσκουν στη γλώσσα αφρικάανς τα μαθηματικά, τις κοινωνικές επιστήμες, την ιστορία και τη γεωγραφία
- Νόμος απαγόρευσης της επαγγελματικής κατάρτισης των μαύρων (1976)
Εννοείται πως όποιος μη λευκός αντιδρούσε στα παραπάνω φυλακιζόταν ή εκτελούνταν. Ο Νέλσον Μαντέλα, κατοπινός πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής (1994-1999), φυλακίστηκε για 27 χρόνια από το καθεστώς των λευκών λόγω της αντιστασιακής δράσης του κατά του απαρτχάιντ.
Οι λευκοί που έπαιρναν το μέρος των μαύρων συνήθως ελάμβαναν υποχρεωτική διάγνωση ανισόρροπου και κλείνονταν στα τρελοκομεία. Κάτι τέτοιο συνέβη στον έλληνα από τη Μοζαμβίκη Δημήτρη Τσαφέντα, ο οποίος το 1966 δολοφόνησε μέσα στη Βουλή τον αρχιτέκτονα του απαρτχάιντ, εθνικιστή πρόεδρο της Νοτίου Αφρικής Χένρικ Φέρβερντ. Ο Φέρβερντ, ήταν ο πρώτος αφρικανός πρωθυπουργός που δεν καταγόταν από Μπόερς. Ο Τσαφέντας πέθανε απομονωμένος μέσα σε ψυχιατρική κλινική-φυλακή από πνευμονία το 1999.
Παρόλα αυτά, μετά τη συμβολική αυτή πράξη του Τσαφέντα που έλαβε διεθνείς διαστάσεις και έθεσε παγκοσμίως το θέμα του φυλετικού διαχωρισμού, στη Νότια Αφρική άρχισαν σταδιακά να γίνονται κάποιες διορθωτικές μεταρρυθμίσεις. Το 1989, την εξουσία ανέλαβε ο Φρεντερίκ ντε Κλερκ, ο τελευταίος λευκός πρόεδρος της χώρας ο οποίος απελευθέρωσε τον Νέλσον Μαντέλα το 1990 και με τον οποίο μοιράστηκε το 1993 το Νομπέλ Ειρήνης «για τη συνεισφορά τους στον ειρηνικό τερματισμό του απαρτχάιντ και για τη θεμελίωση μιας νέας δημοκρατικής Νότιας Αφρικής». Τελικά η πλειονότητα των νόμων του απαρτχάιντ καταργήθηκαν μεταξύ 1989 και 1991, ωστόσο ακόμα διακρίνονται κατάλοιπα, τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνία της χώρας. Σήμερα ο όρος απαρτχάιντ χρησιμοποιείται πλέον για να υποδηλώσει κάθε πολιτική φυλετικού διαχωρισμού σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου.

«Κάθε μέρα βλέπεις κάποιον που ξέρεις ότι διαπράττει ένα σοβαρό έγκλημα, το οποίο πλήττει εκατομμύρια άλλους ανθρώπους. Δεν μπορείς να τον δικάσεις ούτε να τον καταγγείλεις στην Αστυνομία επειδή αυτός είναι ο ίδιος ο νόμος της χώρας. Θα παραμείνεις σιωπηλός και θα τον αφήσεις να διαπράττει το έγκλημά του ή θα κάνεις κάτι για να τον σταματήσεις;». Αυτά είπε ο Δημήτρης Τσαφέντας όταν συνελήφθη για τη δολοφονία του αρχιτέκτονα του απαρτχάιντ, πρωθυπουργού της Νοτίου Αφρικής Χέντρικ Φέρβερντ, στις 6 Σεπτεμβρίου του 1966.
Λίγο νωρίτερα, εκείνη την ημέρα, ο Φέρβερντ, ο πρώτος μη Μπόερ πρωθυπουργός, είχε ανέβει στο βήμα της Βουλής. Ο Τσαφέντας, ως κλητήρας του κτιρίου (προσλήφθηκε λίγους μήνες νωρίτερα, μάλλον γι αυτόν τον σκοπό), πήγε να του αφήσει ένα ποτήρι νερό. Μόλις άφησε το ποτήρι πάνω στο βήμα, έβγαλε από την κάλτσα του ένα μαχαίρι και δολοφόνησε με τέσσερα χτυπήματα τον πρωθυπουργό. Αρχικό σχέδιο ήταν να τον πυροβολήσει με περίστροφο και μετά να διαφύγει. Ωστόσο δεν κατάφερε να βάλει το περίστροφο μέσα στο κτίριο κι έτσι ακολούθησε το δεύτερο πλάνο που ήταν τον μαχαιρώσει και να παραδοθεί.
Ο Δημήτρης Τσαφέντας γεννήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 1918 στη Μοζαμβίκη. Πατέρας του ήταν ο Μιχάλης Τσαφέντας ή Τσαφεντάκης από τα Χανιά της Κρήτης και μητέρα του ήταν η Αμέλια Γουίλιαμς, μιγάδα από την Μοζαμβίκη. Από τα δεκάξι του άρχισε να δουλεύει όπου έβρισκε για τα προς το ζην. Τη δεκαετία του 1930 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Νοτίου Αφρικής. Περίπου τότε μπάρκαρε σε υπερωκεάνια αλλά άρχισε να εμφανίζει ψυχωτικά επεισόδια, με αποτέλεσμα, για σύντομα χρονικά διαστήματα, να νοσηλεύεται σε διάφορες χώρες. Μεταξύ άλλων έμεινε για έξι μήνες στη Νήσο Έλις στη Νέα Υόρκη όπου του διαγνώστηκε σχιζοφρένεια. Όταν εν συνεχεία εγκαταστάθηκε και πάλι στη Νότια Αφρική μιλούσε ήδη οκτώ γλώσσες οπότε εργάστηκε ως μεταφραστής.
Σύμφωνα με τους φυλετικούς νόμους του Απαρτχάιντ, ο Τσαφέντας ήταν λευκός. Όμως επειδή είχε σκούρο δέρμα αντιμετώπιζε συνεχώς ρατσιστικά σχόλια και κοροϊδίες. Ως λευκός απαγορευόταν να παντρευτεί γυναίκα μη λευκή, έτσι κάποια στιγμή ο Τσαφέντας ζήτησε να καταχωρηθεί ως «έγχρωμος», προκειμένου να παντρευτεί τη μιγάδα φίλη του, ωστόσο η αίτησή του απορρίφθηκε. Το γεγονός αυτό μάλλον τον κλόνισε ιδιαίτερα και σε συνδυασμό με την άθλια κατάσταση που έβλεπε γύρω του στη χώρα λόγω του απαρτχάιντ άρχισε να σκέφτεται πώς θα μπορούσε να αναλάβει μία κάποια δράση… με τη γνωστή τελικά κατάληξη της 6ης Σεπτεμβρίου 1966.
Αμέσως μετά τη σύλληψή του εκείνη την ημέρα, άρχισαν οι ανακρίσεις. «Ήθελα να δω μία κυβέρνηση που να εκπροσωπεί όλο τον λαό της Νότιας Αφρικής. Η Εθνικιστική Κυβέρνηση δεν το κάνει αυτό και ήθελα να δω μια αλλαγή. Δεν σκέφτηκα τις συνέπειες για μένα, δεν το σκέφτηκα δεύτερη φορά. Ήμουν τόσο αηδιασμένος από τη ρατσιστική πολιτική που απλώς αποφάσισα να δολοφονήσω τον πρωθυπουργό» δήλωσε στους ανακριτές.
Φυσικά δεν έλειψαν και τα βασανιστήρια. Καθημερινά ηλεκτροσόκ. Απομόνωση χωρίς κρεβάτι και ρούχα, ξαπλωμένος στο τσιμέντο και με τα χέρια δεμένα με χειροπέδες. Ξύλο και κλωτσιές. Πλαστική σακούλα στο κεφάλι και ταυτόχρονη ρήψη νερού για να δημιουργείται το αίσθημα της ασφυξίας. Μετά την πρώτη εβδομάδα εφαρμόστηκε και η εικονική κρεμάλα. Με κλειστά μάτια και χειροπέδες τον έβαζαν να πατήσει σε μια καρέκλα, του περνούσαν μια θηλιά και έσπρωχναν την καρέκλα. Ο Τσαφέντας έμενε για λίγο κρεμασμένος αλλά προτού εκπνεύσει έκοβαν τη θηλιά και έπεφτε στο πάτωμα… Δεν άλλαξε όμως ποτέ την αρχική ομολογία του.
Στο δικαστήριο αστυνομικοί κατέθεσαν πως κατά την ανάκριση είχε αναφέρει ότι μέσα στη κοιλιά του είχε ένα σκουλήκι που του μιλούσε... Με βάση αυτή τη μαρτυρία, ο δικαστής αποφάνθηκε πως ο Τσαφέντας ήταν σχιζοφρενής και θεωρήθηκε αθώος για το έγκλημα της δολοφονίας. Φυλακίστηκε με έναν νόμο που επέτρεπε μόνο στον πρόεδρο της χώρας να διατάξει την απελευθέρωσή του, κάτι που δεν έγινε ποτέ. Έτσι πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του έγκλειστος παρόλο που δεν είχε καταδικαστεί ως εγκληματίας. Το κελί του βρισκόταν ακριβώς δίπλα από ένα δωμάτιο ομαδικών εκτελέσεων δι’απαγχονισμού. Οι κραυγές και ο ήχος της κρεμάλας κλόνισαν τα νεύρα του, με αποτέλεσμα να μπαινοβγαίνει διαρκώς στα ψυχιατρεία των φυλακών.
Ο ίδιος δεν μετάνιωσε ποτέ για την πράξη του. Το 1994 φέρεται να είπε σε δύο έλληνες ιερείς που τον επισκέφθηκαν: «ένοχος είσαι όχι μόνο όταν διαπράττεις ένα έγκλημα, αλλά και όταν δεν κάνεις τίποτα για να το εμποδίσεις εφόσον σου δίνεται η ευκαιρία».
Πέθανε στην ψυχιατρική κλινική-φυλακή Στέρκφονταϊν στις 7 Οκτωβρίου 1999 από πνευμονία. Κηδεύτηκε παρουσία ελάχιστων δημοσιογράφων και 4 Ελλήνων. Ακόμα και οι συγγενείς του όλα αυτά τα χρόνια τον θεωρούσαν τρελό. Ωστόσο, μετά τη δολοφονία που διέπραξε, είχαν αρχίσει σταδιακά να γίνονται θετικές μεταρρυθμίσεις στους νόμους του απαρτχάιντ, μέχρι που το 1991 η ρατσιστική νομοθεσία καταργήθηκε οριστικά. Το 1994 ο Νέλσον Μαντέλα έγινε ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής.

Ιδρύθηκε μόλις το 1820, όταν το Κατάρ ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, σαν επέκταση της κοντινής πόλης Αλ Μπίντα και λειτουργούσε περίπου για έναν αιώνα ως λιμάνι αλίευσης μαργαριταριών. Μη φανταστείτε όμως τίποτα μεγαλειώδες. Ας πούμε ότι ήταν κάτι σαν ψαροχώρι, που δεν ξεχώριζε καν από την γειτονική Αλ Μπίντα στις χαρτογραφήσεις της εποχής. Σε πρωτεύουσα αναδείχθηκε πρόσφατα, το 1971, όταν το Κατάρ έπαψε να είναι αγγλικό προτεκτοράτο.
Θεωρητικά η πόλη θα μπορούσε να είναι ένα σημαντικό λιμάνι της αραβικής χερσονήσου, ωστόσο τα πολύ ρηχά νερά δυσκόλευαν τα πλοία να ελλιμενιστούν. Έτσι το ψάρεμα και τα μαργαριτάρια αποτελούσαν την κύρια πηγή εσόδων των κατοίκων της. Το 1907 υπήρχαν 350 καΐκιααλίευσηςμαργαριταριώνκαι 6.300 ψαράδες. Οι τιμές του πολύτιμου κοσμήματος ήταν διπλάσιες σε σχέση με τον προηγούμενο αιώνα και όλα έδειχναν να πηγαίνουν καλά. Όμως εκείνη τη χρονιά έγινε το μοιραίο – οι τιμές έπεσαν με την ανάπτυξη της καλλιέργειας μαργαριταριών. Ο εμίρης Τζασίμ Αλ Θανί αναγκάστηκε να πουλήσει μισοτιμήςόλη τη σοδειά και η κατάσταση άρχισε να πιέζει. Τότε ιδρύθηκε και το πρώτο τελωνείο του Κατάρ, στο λιμάνι της Ντόχας.
Η οικονομία της πόλης και συνακολούθως της χώρας ξαναείδε μία σχετική ανάκαμψη τις δεκαετίες του 1920 και του 1930. Ήτανμετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι Οθωμανοί παρέδωσαν το Κατάρ στους Βρετανούς και άρχισε να γίνεται εκμετάλλευση των πετρελαιοπηγών. Τα μαργαριτάρια είχαν πλέον βγει από τον οικονομικό χάρτη των κρατικών εσόδων – το τελικό χτύπημα το έδωσε το κραχ. Η Ντόχα ως εκ τούτου δεν μπορούσε να συντηρήσει τους ψαράδες κατοίκους της και άρχισε να αδειάζει. Μέχρι τις δεκαετίες 1960 και 1960 που εντατικοποιήθηκε η εξόρυξη πετρελαίου. Τότε, προκειμένου να μπορεί να γίνει ελεύθερα το εμπόριο του πολύτιμου καυσίμου, άρχισαν και οι εργασίες κατασκευής του λιμανιού. Τη δεκαετία 1970 ήταν πια αρκετά βαθύ για να υποδέχεται τα μεγάλα φορτηγά πλοία. Και ήδη από το 1971 η Ντόχα είχε γίνει η πρωτεύουσα του ανεξάρτητου πλέον Κατάρ. Όλα τα άλλα είναι ιστορία.
Το παλιό ψαρολίμανο με τα ρηχά νερά μετατράπηκε αστραπιαία σε μία υπερσύγχρονη πόλη. Τα παραδοσιακά δίχωρα σπίτια που ήταν χτισμένα με λάσπη, πέτρα και κοράλλια έδωσαν τη θέση τους σε θεαματικούς ουρανοξύστες. Έγινε αποστράγγιση τμημάτων της παραλίας και κατασκευάστηκαν παραλιακές οδοί, συνοικίες και τεχνητά νησιά. Οι πολυεθνικές έρχονταν η μία μετά την άλλη. Οι κατασκευαστικές έκαναν διαγωνισμού μεγαλείου. Και το 1996 εξέπεμψε για πρώτη φορά το παναραβικό δορυφορικό τηλεοπτικό κανάλι AlJazeeraως το αντίπαλον δέος του αμερικανικού CNN.
Η Ντόχα σήμερα, πέρα από μία εξωπραγματική μητρόπολη, που συνδυάζει το παραδοσιακό στοιχείο με τον φουτουρισμό, αποτελεί και ισχυρότατο επιχειρηματικό κέντρο στον Περσικό Κόλπο και στον αραβικό κόσμο εν γένει. Ως εκ τούτου, ο πληθυσμός της είναι κυρίως αλλοεθνής. Οι κάτοικοι αυτής της μεγαλούπολης έρχονται από την Ινδία, το Πακιστάν, τη Σρι Λάνκα, το Νεπάλ, τις Φιλιππίνες, το Μπαγκλαντές, το Ισραήλ, τη Συρία, την Παλαιστίνη, την Τουρκία, τον Λίβανο, την Ιορδανία, τη Βόρεια και Νότια Αφρική, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ευρώπη και την Αυστραλία. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ζουν και εργάζονται στην Ντόχα, σε όλες τις επαγγελματικές κατηγόριες – από υψηλόβαθμα στελέχη μέχρι βαστάζοι και θυρωροί. Και συνεννοούνται στα αγγλικά, που είναι η δεύτερη επίσημη γλώσσα της χώρας. Ηπρώτηείναιτααραβικά. Οι επαγγελματικοί μετανάστες μέχρι το 2004 απαγορευόταν να έχουν ιδιοκτησία γης στην Ντόχα. Σήμερα μπορούν να αγοράσουν ακίνητα, σε κάποιες μεμονωμένες περιοχές όπως το Περλ, η Δυτική Όχθη της Λίμνηςκαι η Λουσαΐλ. Τα πράγματα έχουν πλέον αλλάξει. Μέχρι  νεωτέρας.

Η Σομαλιλάνδη είναι μια de facto ανεξάρτητη δημοκρατία που βρίσκεται στο Κέρας της Αφρικής. Έχει έκταση 134.000 τ. χλμ. και πληθυσμό 4,5 εκατομμύρια κατοίκους. Πρωτεύουσά της είναι η Χαργκέισα. Κύριες γλώσσες των κατοίκων της είναι η σομαλική και η αραβική.
Η Δημοκρατία της Σομαλιλάνδης θεωρεί εαυτήν διάδοχη χώρα της Βρετανικής Σομαλιλάνδης, άλλοτε προτεκτοράτου, το οποίο είχε έκταση περίπου 137.600 τ. χλμ. Το προτεκτοράτο έγινε ανεξάρτητο στις 26 Ιουνίου του 1960. Την 1η Ιουλίου της ίδια χρονιάς ενώθηκε με την ιταλική Σομαλιλάνδη και αποτέλεσε τμήμα της Δημοκρατίας της Σομαλίας.
Στις 18 Μαΐου του 1991 οι κάτοικοι της Σομαλιλάνδης ανακήρυξαν την ανεξαρτησία από τη Σομαλία. Όμως, αυτή η ανεξαρτησία δεν αναγνωρίστηκε μέχρι στιγμής επισήμως από καμία άλλη χώρα ή διεθνή οργανισμό. Η Σομαλιλάνδη σήμερα έχει πολιτικές επαφές με τη γειτονική Αιθιοπία και το Τζιμπουτί, με το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Γκάνα, τη Ρωσία, την Νότια Αφρική, τη Σουηδία, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ.
Λόγω της ιδιαίτερης αυτής πολιτικής και διπλωματικής κατάστασης, αλλά και λόγω του εμφυλίου για την ανεξαρτησία και τον καθορισμό των συνόρων της, η χώρα δεν έχει σχεδόν καθόλου τουρισμό. Την επισκέπτονται κυρίως αρχαιολόγοι και γεωλόγοι οι οποίοι μελετούν τους πολλούς αρχαιολογικούς χώρους αλλά και την ιδιαίτερη φύση της. Στην προϊστορία αλλά και στην αρχαιότητα, η χώρα βρεχόταν από ποταμούς και είχε εύφορες κοιλάδες – όπως μαρτυρούν οι προϊστορικές βραχογραφίες που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα αλλά και αρχαία συγγράμματα.
Σήμερα καλύπτεται από έρημο. Η πλειονότητα των κατοίκων της είναι νομάδες βοσκοί. Στις πανέμορφες αμμώδεις παραλίες της, υπάρχουν ψαροχώρια. Στην αρχαιότητα αυτά τα ψαροχώρια σχημάτιζαν μία αλυσίδα νευραλγικών εμπορικών λιμανιών, απ’ όπου μεταφέρονταν οι πολύτιμοι θησαυροί της Αφρικής στα παλάτια της Μεσογείου, της Ινδίας και της Ασίας.

Η Μποτσουάνα, προτεκτοράτο της Βρετανίας μέχρι το 1885, τραβάει εδώ και δεκαετίες τον δικό της δρόμο ανάπτυξης που βασίζεται στα διαμάντια και τον τουρισμό, ενώ θεωρείται μία από τις πλέον εύπορες χώρες του αφρικανικού κόσμου. 
Έχει μέγεθος όσο και η Γαλλία, μόνο που το 85% της χώρας καλύπτεται από την έρημο Καλαχάρι. Στο υπόλοιπο 15% ζουν ειρηνικά μόλις 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι διαφορετικών φυλών. Αυτό το… ειρηνικά έχει πραγματικά τεράστια σημασία για μία αφρικανική δημοκρατία, κάτι που επιβεβαιώνει η αιματοβαμμένη ιστορία ολόκληρης της ηπείρου. 
Ο μεγάλος ποταμός Οκαβάνγκο συγκαταλέγεται στα must see της Μποτσουάνα, αφού δεν εκβάλλει στον ωκεανό όπως οι περισσότεροι ποταμοί, αλλά διεισδύει μέσα στην έρημο Καλαχάρι και απλώνεται σε μια τεράστια επίπεδη περιοχή. Το νερό του σκορπίζεται σαν ιστός αράχνης προς όλες τις κατευθύνσεις και απορροφάται σιγά σιγά από τη γη, δημιουργώντας μια όαση που λέγεται δέλτα του Οκαβάνγκο.
Η βλάστησή του θεωρείται οργιώδης, ενώ εντός του υπάρχουν δεκάδες νησιά, χωριουδάκια, κανάλια και λίμνες όπου ζουν εκατοντάδες σπάνια είδη ζώων και πουλιών.
Η στάθμη του αυξομειώνεται σε εξαμηνιαίους κύκλους, κάνοντας τα νησιά να εξαφανίζονται κάτω από τα νερά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και να επανεμφανίζονται τον χειμώνα, προκαλώντας την αντίστοιχη μετανάστευση των ζώων.  Πιστεύεται πως πρώτοι κάτοικοι της χώρας ήταν οι νομάδες Σαν (Βουσμάνοι), ενώ το 1600 μετανάστευσαν στην περιοχή οι Σότο. Η επικρατέστερη εθνική ομάδα σήμερα είναι η Τσουάνα, που ήρθε στη χώρα γύρω στο 1800. Το 1801 έφτασαν και οι πρώτοι Ευρωπαίοι εξερευνητές, οι οποίοι άνοιξαν το δρόμο για την εγκατάσταση βρετανικής ιεραποστολής στις όχθες του ποταμού Κούρουμαν (1813), με αρχηγό τον Ρόμπερτ Μόφατ.
Μετά την ανακάλυψη χρυσού στη χώρα (1867), η χώρα κατελήφθη από τους Βρετανούς και το 1885 περιήλθε πλήρως στον έλεγχό τους. Το 1886 αναγνωρίστηκε ως αποικία της Βρετανίας και το 1896 έγινε τμήμα της Αποικίας του Ακρωτηρίου.