Η πλήρης Ιρλανδία του Versus

Αν έχετε διαβάσει Τζέιμς Τζόις, θα έχετε πάρει μια πρώτη γεύση για το Δουβλίνο. Αν όχι, αφήστε τις αισθήσεις σας να σας ταξιδέψουν σε μια πόλη που δύσκολα θα ξεχάσετε...
Η γραφική πρωτεύουσα της Ιρλανδίας μετρά πάνω από χίλια χρόνια Ιστορίας, με ένα μέρος της πλούσιας πολιτιστικής της κληρονομιάς να βρίσκεται αποτυπωμένο στους δρόμους της: κτίσματα γεωργιανής και βικτοριανής αρχιτεκτονικής, καλοδιατηρημένα ιρλανδέζικα σπίτια με χρωματιστές πόρτες και παράθυρα που σπάνε τη μονοτονία του συνήθως γκρίζου ουρανού, κάστρα και επιβλητικοί καθεδρικοί ξεπροβάλλουν στις όχθες του ποταμού Λίφεϊ, που διαπερνά την πόλη.
Το Δουβλίνο διαθέτει σπουδαία παράδοση στο χώρο των γραμμάτων, ως γενέτειρα σπουδαίων λογοτεχνών όπως οι Τζέιμς Τζόις, Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς, Τζορτζ Μπέρναρντ Σο και Σάμιουελ Μπέκετ.
Αν και μεγάλο σε ηλικία, είναι πολύ νέο στην... ψυχή. Με το μέσο όρο ηλικίας των κατοίκων του να είναι κάτω των 30 ετών, είναι φυσικό να ανθεί εκεί η νυχτερινή ζωή.
Η πιο δημοφιλής περιοχή, με δεκάδες ζωηρές παμπ και εστιατόρια, είναι η Temple Bar, μια καλοδιατηρημένη μεσαιωνική συνοικία με λιθόστρωτα σοκάκια και σημαντικά πολιτιστικά κέντρα.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 μια λαϊκή εξέγερση ξέσπασε σε μια μικρή πόλη της Βόρειας Ιρλανδίας. Οι κάτοικοι έδιωξαν την τοπική αστυνομία και τις αρχές της πόλης και ανέλαβαν οι ίδιοι τη διοίκηση της πόλης. Η πόλη ήταν το Ντέρυ: για 3 ολόκληρα χρόνια, ένα μεγάλο μέρος της πόλης ήταν γνωστό ως «Ελεύθερο Ντέρυ» (Free Derry), μια περιοχή που για το διάστημα αυτό δεν αποτελούσε πλέον μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου, μια «no go» περιοχή, όπου ούτε ο ίδιος ο βρετανικός στρατός δεν μπορούσε να εισέλθει. 
Η λαϊκή αυτή εξέγερση ξεκίνησε από τη συνοικία Bogside, κάτω ακριβώς από τα τείχη της πόλης, και αφορμή ήταν οι επί μακρά σειρά ετών διακρίσεις εις βάρος των καθολικών κατοίκων της πόλης. Ολόκληρη η Ιρλανδία άλλωστε είναι κατά συντριπτική πλειοψηφία καθολική, εκτός από τις περιοχές όπου μέσα στους αιώνες εγκαταστάθηκαν Βρετανοί άποικοι, από την Αγγλία και τη Σκωτία.
Η Ιρλανδία υπήρξε η πρώτη αποικία της Βρετανίας. Στις αρχές του 20ου αι. ωστόσο η κεντρική και νότια Ιρλανδία απέκτησαν την ανεξαρτησία τους (έπειτα από πολλούς και αιματηρούς αγώνες). Η απάντηση της Βρετανίας ήταν να χωρίσει το ιρλανδικό έθνος και να κρατήσει τον Βορρά υπό τη δικαιοδοσία της. Στον Βορρά, οι προτεστάντες απόγονοι των Βρετανών εποίκων θεωρούσαν τους εαυτούς τους αμιγώς Βρετανούς, ενώ οι αυτόχθονες Ιρλανδοί, καθολικοί το θρήσκευμα, απέρριψαν τον διαχωρισμό πιστεύοντας σε μια ενωμένη Ιρλανδία.
Για να εξασφαλίσουν πως ο Βορράς θα παρέμενε για πάντα βρετανικός, το κράτος της Βόρειας Ιρλανδίας (με πρωτεύουσα το Μπέλφαστ) σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να κρατήσει τους αυτόχθονες καθολικούς μακριά από την τοπική εξουσία: και πουθενά δεν ήταν αυτό το γεγονός πιο ξεκάθαρο, από ό,τι στο Ντέρυ. Η πρακτική ήταν απλή: ο καθορισμός των εκλογικών τμημάτων στην πόλη ήταν σχεδιασμένος με τρόπο ώστε μεγάλες πληθυσμιακά κοινότητες καθολικών να εκλέγουν ένα μικρό αριθμό αντιπροσώπων, ενώ πολύ μικρότερες κοινότητες προτεσταντών είχαν τη δυνατότητα να εκλέγουν έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό αντιπροσώπων. Η πρακτική αυτή εφαρμοζόταν σε ολόκληρη τη Βόρεια Ιρλανδία, η επίδραση στο Ντέρυ ωστόσο ήταν καθοριστική, καθώς η πόλη ήταν ξεκάθαρα καθολική, με μια πολύ μικρή μειονότητα προτεσταντών. Πέρα από αυτό, οι καθολικοί του Ντέρυ αποκλείονταν από την αγορά εργασίαςαντιμετωπίζοντας τεράστιο πρόβλημα ανεργίας. Η κατάσταση αυτή διήρκεσε αρκετές δεκαετίες (από το 1921 έως τις αρχές του ’70), δημιουργώντας μια αυξανόμενη δυσαρέσκεια στην καθολική πλειοψηφία του Ντέρυ, που άρχισε να εκφράζεται με συνεχείς διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες (civil rights movement) στους δρόμους της πόλης, με επίκεντρο την συνοικία Bogside. Το 1968 και το 1969 τα επεισόδια ήταν καθημερινό φαινόμενο, με έντονη τη χρήση βίας από τη βρετανική αστυνομία, χωρίς να λείψουν τα θύματα. Το καλοκαίρι του 1969, στις 12 Αυγούστου, ξέσπασε μια μεγάλης κλίμακας σύγκρουση των καθολικών κατοίκων με την αστυνομία, που έμεινε γνωστή ως «η Μάχη του Bogside». Κράτησε τρεις μέρες, και έληξε με την απόσυρση των εξαντλημένων αστυνομικών δυνάμεων και την οχύρωση (με οδοφράγματα) μεγάλου μέρους της πόλης από τους ίδιους τους κατοίκους: το Ελεύθερο Ντέρυ μόλις είχε γεννηθεί.
Η απάντηση του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν η αποστολή του στρατού στην περιοχή: συγκρούσεις ανάμεσα στον πλήρως εξοπλισμένο βρετανικό στρατό και τους αμυνόμενους κατοίκους του Ντέρυ ήταν καθημερινό φαινόμενο. Το αποκορύφωμα ήταν η Ματωμένη Κυριακή (Bloody Sunday), στις 30 Ιανουαρίου 1972, όταν άντρες του Βρετανικού Συντάγματος Αλεξιπτωτιστών εισέβαλλε στο Bogside σκοτώνοντας 14 πολίτες, χωρίς να υπάρξει κάποια προκλητική κίνηση από τους κατοίκους, όπως παραδέχθηκε πολύ αργότερα (το 2010) και το επίσημο πόρισμα της βρετανικής κυβέρνησης. Λίγους μήνες αργότερα, στις 31 Ιουλίου 1972, μια μεγάλης κλίμακας επιχείρηση του στρατού (22.000 άντρες, όταν ολόκληρος ο καθολικός πληθυσμός του Ντέρυ δεν ξεπερνούσε τους 30.000) με την κωδική ονομασία Operation Motorman, έθεσε τέλος στο Ελεύθερο Ντέρυ, επαναφέροντας την πόλη υπό βρετανική διοίκηση. Ακολούθησαν τρεις δεκαετίες εκτεταμένων συγκρούσεων ανάμεσα στις βρετανικές αρχές και τους καθολικούς Ιρλανδούς, μια περίοδος γνωστή ως «οι Μπελάδες» (the Troubles), με εκατοντάδες θύματα.
Σήμερα η κατάσταση είναι απόλυτα ειρηνική, οι συνθήκες έχουν εξομαλυνθεί, τα δικαιώματα των καθολικών Βορειοϊρλανδών έχουν αποκατασταθεί: η ιστορία των ταραγμένων εκείνων χρόνων αποτυπώνονται εύγλωττα στα περίφημα murals, τις πελώριες ζωγραφιές στους τοίχους των πολυκατοικιών της πόλης, έργα της ομάδας καλλιτεχνών The Bogside Artists, που έζησαν από πρώτο χέρι ολόκληρη την ταραγμένη αυτή περίοδο…
 

Με έκταση που στη μέγιστη ακμή της (ανάλογα με τις εποχιακές πλημμύρες και την ποσότητα του νερού) φτάνει ακόμα και τα 195.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, η Παντανάλ κερδίζει επάξια τον τίτλο του μεγαλύτερου υγροβιότοπου στον πλανήτη μας! Για να πάρουμε μία εικόνα της κλίμακας, φανταστείτε πως ως έκταση είναι μεγαλύτερη από την Ελλάδα, ή το νησί της Ιρλανδίας. Καθώς βρίσκεται μακριά από μεγάλα αστικά κέντρα, τα οικοσυστήματα της Παντανάλ έχουν καταφέρει να διατηρήσουν τον «πρωτόγονο» χαρακτήρα τους, χωρίς να υποστούν εξωτερικές παρεμβάσεις.
Ένα ακόμα στοιχείο που κάνει την Παντανάλ ιδιαίτερη είναι το γεγονός πως δεν πρόκειται ακριβώς για ένα «προστατευόμενο Πάρκο», έναν υγροβιότοπο που να απολαμβάνει την προστασία κάποιας οργάνωσης όπως η UNESCO, ή διεθνούς συμφωνίας όπως η Ramsar, που απαιτεί από τις κυβερνήσεις να διαχειρίζονται με σύνεση και να διαφυλάττουν τους υγρότοπους. Στο 95% της έκτασής της η Παντανάλ βρίσκεται υπό ιδιωτική ιδιοκτησία, που κυρίως την χρησιμοποιεί για βόσκηση βοοειδών (στο χερσαίο κομμάτι της).
Παρόλ’ αυτά, πρόκειται για μία περιοχή με απίστευτο, ανυπολόγιστο πλούτο χλωρίδας και πανίδας, με πάρα πολλά είδη να χαρακτηρίζονται ενδημικά (διαβιούν δηλαδή μόνο εκεί). Την περίοδο των βροχών, περίπου από τον Δεκέμβριο μέχρι τα μέσα Μαΐου, η συγκέντρωση του νερού καλύπτει μέχρι και το 80% της περιοχής, καθιστώντας την σχεδόν απροσπέλαστη. Οδικό δίκτυο φυσικά δεν υπάρχει, με την εξαίρεση ενός δρόμου μήκους 150 χλμ. που δεν εξυπηρετεί ένα μικρό μόνο κομμάτι, που και αυτό «καταποντίζεται» κατά τη διάρκεια των μεγάλων βροχοπτώσεων.
Η σημασία της Παντανάλ στην παγκόσμια βιόσφαιρα δεν μπορεί να αποτυπωθεί επαρκώς. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά παραγωγικό οικοσύστημα, ή καλύτερα μία πληθώρα οικοσυστημάτων που αλληλεπιδρούν και αλληλοσυμπληρώνονται διαρκώς.

Παραμυθένια φιόρδ, ζεν ατμόσφαιρα, «άγρια» παρθένα ομορφιά, ανέγγιχτη φύση, βαθύ μπλε του ωκεανού, σκανδιναβικός πεντακάθαρος αέρας, επιβλητικά βράχια στη θάλασσα, γραφικές κοιλάδες και πελώρια καταπράσινα βουνά. Τι άλλο χρειάζεται για να καταλάβει κανείς ότι βρίσκεται στον Παράδεισο; Αν σας κούρασε η αστική καθημερινότητα και θέλετε να ξεφύγετε από όλα, τότε οι Νήσοι Φερόε αποτελούν ένα ταξιδιωτικό «διαμάντι», έναν  εναλλακτικό προορισμό με αντιτουριστικό χαρακτήρα, όπως μόνο το Versus Travel ξέρει να προσφέρει, αποκλειστικά για αληθινούς εξερευνητές και φυσιολάτρεις ταξιδιώτες. Κάπου μεταξύ Σκωτίας, Νορβηγίας και Ισλανδίας συσπειρώνονται τα πανέμορφα ηφαιστειακά Νησιά Φερόε (Faroe Ιslands). Πράσινα, τραχιά και ανεμοδαρμένα από την απεραντοσύνη του βόρειου Ατλαντικού. Tα δεκαοκτώ ομιχλώδη νησάκια -εκ των οποίων τα δεκαεπτά είναι κατοικήσιμα- δεν μοιάζουν με τίποτε άλλο στην Ευρώπη. Μερικές φορές μάλιστα, η ομίχλη του καλοκαιριού δημιουργεί ένα άκρως μυστικιστικό τοπίο. Μια προσεκτική ματιά στον χάρτη φανερώνει την κοσμογονία που κάποτε συνέβη εδώ. Τα νησιά του συμπλέγματος ήταν ένα, αλλά κατακερματίστηκαν, με αποτέλεσμα να χωρίζονται από στενά φιορδ, των οποίων το πλάτος επιτρέπει την κατασκευή υποθαλάσσιων τούνελ. Έτσι, βρίσκονται τόσο κοντά μεταξύ τους, που δεν καταλαβαίνει κανείς ότι πέρασε από το ένα νησί στο άλλο. Σήμερα, αποτελούν αυτόνομη κοινοβουλευτική δημοκρατία που ανήκει στο βασίλειο της Δανίας. Το πρώτο πράγμα που παρατηρούμε είναι τα σπίτια των χωριών. Ξύλινα, βαμμένα με έντονα χρώματα ή με το παραδοσιακό μαύρο, ενώ οι στέγες είναι συχνά σκεπασμένες με χλοοτάπητα. Οι κάτοικοι, λόγω της απομόνωσης των νησιών, έχουν διατηρήσει τη δική τους παραδοσιακή σκανδιναβική κουλτούρα, ενώ έχουν και τη δική τους γλώσσα η οποία έχει τις ρίζες της από την εποχή των Βίκινγκς. Άλλωστε, οι σύγχρονοι Φερόες είναι απόγονοι των Βίκινγκς. Τα νησιά είναι συνδεδεμένα με σκανδιναβικούς θρύλους, ιστορίες ψαράδων και μύθους διαφόρων μοναχών. Ένας από τους πιο γνωστούς μύθους λέει ότι οι δύο πέτρινες στήλες που ξεπροβάλλουν από τη θάλασσα, δημιουργήθηκαν όταν δύο γίγαντες προσπάθησαν να σύρουν τα νησιά προς το δικό τους νησί (τη σημερινή Ισλανδία). Ακόμα, η πρωτεύουσα των νησιών, Τόρσχαβν (Tórshavn), φημίζεται πως έχει πάρει το όνομά της από τον Thor, τον Νορβηγό θεό του κεραυνού και της αστραπής. Επίσης, λέγεται ότι τον 6ο αιώνα μ.Χ. ένας Ιρλανδός μοναχός που έφθασε εκεί, τα χαρακτήρισε ως παράδεισο των πουλιών και των προβάτων. Κι έτσι πήραν το όνομά τους. Μάλιστα, στα τέλη του 7ου αιώνα, μοναχοί από την Ιρλανδία επισκέφθηκαν τα νησιά προς αναζήτηση ερημητηρίων για μοναχισμό. Σήμερα, στα νησιά υπάρχουν περίπου 70.000 πρόβατα και σχεδόν 2 εκατ. ζεύγη σπάνιων πτηνών. Εξερευνούμε σημεία στα οποία έχουν γίνει γυρίσματα για τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών», κάνουμε πεζοπορία με φόντο απόκοσμα τοπία, επισκεπτόμαστε αρχαία παραπήγματα των Βίκινγκς τα οποία έχουν ξεμείνει στο νησί από Νορβηγούς θαλασσοπόρους, που ήταν από τους πρώτους ενοίκους των νησιών. Δοκιμάζουμε την παραδοσιακή φεροέζικη κουζίνα που αποτελείται από εξαιρετικά θαλασσινά και βιολογικό αρνί, απολαμβάνουμε αχνιστό καφέ με φόντο τα κύματα του Ατλαντικού, ενώ φεύγοντας προμηθευόμαστε με εξαιρετικά προϊόντα που κατασκευάζονται από μαλλί υψηλής ποιότητας. 

Τρία μικρά νησιά, τα Ίνισμορ, Ίνισμαν και Ίνισιρ (και πολλά μικρότερα) συναποτελούν τα νησιά Άραν, στον κόλπο του Γκόλγουεϊ που ανοίγεται προς τον Ατλαντικό Ωκεανό. Ιστορικά, πανέμορφα και άκρως παραδοσιακά, τα νησιά Άραν αποτελούν μια αληθινή Κιβωτό του γαελικού πολιτισμού, και το ταξίδι σ’ αυτά αποτελεί τρόπον τινά μετάβαση σε μια Ιρλανδία όπως αυτή ήταν πριν πολλά πολλά χρόνια.