Πληροφορίες για: Ισλανδία

Μέχρι τον 20ό αιώνα
Ως πρώτος οικιστής της Ισλανδίας αναφέρεται ο Νορβηγός Ινγκόλφουρ Άρνανσον, ο οποίος έφτασε στο νησί το 874, και ακολούθησαν στα τέλη του 9ου-10ου αι. οικιστές Βίκινγκς από τη Νορβηγία, την Ιρλανδία, τη Σκοτία κ.α., οι οποίοι της έδωσαν το όνομα "Νησί των πάγων". Οι πρώτοι αυτοί κάτοικοι της Ισλανδίας ήταν οργανωμένοι κατά περιοχές με επικεφαλής τους "γκόνταρ", τοπικούς αρχηγούς. Το 930 ιδρύθηκε το Άλθινγκ, η γενική συνέλευση όλων των τοπικών αρχηγών, που λειτουργούσε ως ανώτατη δικαστική και νομοθετική αρχή. Η Ισλανδική Κοινοπολιτεία που ιδρύθηκε με αυτό τον τρόπο αποτελεί ένα από τα παλαιότερα ευρωπαϊκά πολιτεύματα με δημοκρατικές αρχές και διατηρήθηκε μέχρι την κατάκτηση της χώρας από το βασιλιά της Νορβηγίας Χάκον Δ΄ Γκάμλι το 1262-4. Στο μεταξύ από το 10ο αι. άρχισε ο εκχριστιανισμός της χώρας από καθολικούς ιεραποστόλους, όχι χωρίς αντιδράσεις από τους οπαδούς της πατροπαράδοτης ειδωλολατρικής θρησκείας. Στα 999-1000 ιδρύθηκε η Παλαιά Ισλανδική Εκκλησία. Οι εμφύλιες διαμάχες όμως μεταξύ των μεγάλων οικογενειών της Ισλανδίας, η συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια λίγων ισχυρών και η οικονομική εξάντληση της χώρας από τη συνεχή χρήση των βοσκότοπων και των δασών και το νορβηγικό εμπορικό ανταγωνισμό οδήγησαν τελικά στην υποταγή της χώρας στους Νορβηγούς. Το 1397 περιήλθε στην κυριαρχία της Δανίας, ενώ στα μέσα του 16ου αι. με πρωτοβουλία του Δανού βασιλιά Χριστιανού Γ΄ επιβλήθηκε στη χώρα η Μεταρρύθμιση. Υπό την ξένη κυριαρχία και έχοντας να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό της Αγγλίας και της Σκοτίας η οικονομία της χώρας χειροτέρεψε ακόμα περισσότερο, ενώ την κατάσταση επιδείνωσαν οι κλιματολογικές αλλαγές, επιδημίες πανώλης (15ος αι.) και μια σειρά από καταστροφικές ηφαιστειακές εκρήξεις. Μέχρι το 18ο αι. η Ισλανδία γνώρισε περίοδο παρακμής, με την οικονομία να υποφέρει από τα εμπορικά μονοπώλια, την απολυταρχία του δανικού θρόνου να επιβάλλεται στο λαό και τον πληθυσμό να ελαττώνεται. Το μοναδικό κατάλοιπο της παλιάς ισλανδικής κρατικής οργάνωσης, το Άλθινγκ, καταργήθηκε το 1800, ανασυστάθηκε όμως πάλι το 1845, με συμβουλευτικές μόνο αρμοδιότητες. Στα τέλη του 19ου αι. και παρά τις αντιδράσεις της Δανίας, μια σειρά μεταρρυθμίσεων άνοιξε το δρόμο για την παραχώρηση αυτονομίας στην περιοχή.

Ο 20ός αιώνας
Το 1903 η Ισλανδία απέκτησε Σύνταγμα, που της παραχωρούσε μερική αυτονομία στις εσωτερικές της υποθέσεις, με αποτέλεσμα τη γρήγορη ανάκαμψη της αλιείας, του εμπορίου αλλά και της πολιτιστικής και πνευματικής ζωής της χώρας, καθώς το 1911 ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας. Με τη λήξη του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου το 1918 η Ισλανδία αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος με την υπογραφή ομοσπονδιακής συνθήκης 25ετούς διάρκειας, ενώ ο μόνος δεσμός που απέμεινε πια με τη Δανία ήταν ότι η χώρα θα παρέμενε τυπικά υπό τη δανική βασιλική εξουσία. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και μετά τη γερμανική κατάκτηση της Δανίας η χώρα καταλήφθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις το 1940. Ο πόλεμος επιτάχυνε τις εξελίξεις με αποτέλεσμα το 1941 να διακηρυχθεί από την Εθνοσυνέλευση ότι η Ισλανδία επρόκειτο να αποσυρθεί από την ένωση με τη Δανία με τη λήξη της συνθήκης του 1918. Πραγματικά το 1944 προκηρύχθηκε δημοψήφισμα για την επικύρωση του νέου Συντάγματος και στις 17 Ιουνίου του 1944 ανακηρύχθηκε η Ισλανδική Δημοκρατία με πρώτο πρόεδρο τον Σβέιν Μπγιόρνσον, ο οποίος επανεκλέχθηκε το 1945 και παρέμεινε στο ανώτατο αξίωμα της χώρας μέχρι το 1952. Τον διαδέχθηκαν κατά σειρά ο Άουσγκεϊρ Άουσγκεϊρσον (1952-68) και ο Κρίστιαν Έλντγιαουρτν (1968-1980). Τις εκλογές του 1980 κέρδισε η Βιγντίς Φινμπογατότιρ, η οποία επανεκλέχθηκε τρεις ακόμα φορές, το 1984, το 1988 και το 1992. Από το 1996 πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο Όλαφουρ Ράγναρ Γκρίμσον. Κατά τη μεταπολεμική περίοδο στην κυβέρνηση της χώρας εναλλάσσονται συνασπισμοί των τριών μεγαλύτερων πολιτικών κομμάτων. Από το 1949 η Ισλανδία είναι μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ), αν και η αποχώρηση των αμερικανικών βάσεων από το νησί παραμένει ένα από τα κύρια θέματα της ισλανδικής εξωτερικής πολιτικής. Η σταδιακή επέκταση (1952-1975) των χωρικών υδάτων της με σκοπό να περιορίσει τη διεθνή αλιεία σε 200 μίλια τελικά, προκάλεσε την αντίδραση των γειτονικών χωρών και ιδίως της Βρετανίας, με αποκορύφωμα την περίοδο 1958-61, οπότε σημειώθηκαν συγκρούσεις του πολεμικού ναυτικού των δύο χωρών κατά το λεγόμενο "πόλεμο του βακαλάου". Το Νοέμβριο του 1986 συναντήθηκαν στο Ρέυκιαβικ ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρήγκαν και ο Γενικός Γραμματέας του Κομουνιστικού κόμματος της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, κάνοντας εκεί την αρχή της λήξης του ψυχρού πολέμου.

Η σημερινή πολιτική κατάσταση
Το 1991 η Ισλανδία βάσει συμφωνίας με την ΕΕ εντάχθηκε στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, ενώ καταργήθηκαν οι δασμοί στις εξαγωγές αλιευτικών προϊόντων προς τις χώρες της ΕΕ. Πρόεδρος της χώρας από την 1η Αυγούστου 1996 είναι ο Ολαφουρ Ραγκναρ Γκριμσον και πρωθυπουργός από τις 30 Απριλίου 1991 είναι ο Ντεϊβιντ Οντσον.

Μορφολογία εδάφους
Η Ισλανδία είναι ένα ηφαιστειογενές, σχετικά επίπεδο νησί, το οποίο βρίσκεται στα όρια της ευρασιατικής και της βορειοαμερικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας. Οι δύο αυτές λιθοσφαιρικές πλάκες αποκλίνουν προκαλώντας συχνούς αλλά όχι ισχυρούς σεισμούς, ενώ το κενό που δημιουργείται καλύπτεται από βασαλτικό υλικό. Το 1963 από μια υποθαλάσσια έκρηξη δημιουργήθηκε κοντά στις νότιες ακτές το μικρό νησάκι Σούρτσεϊ, ενώ μια έκρηξη του ηφαιστείου Λάκι το 1783 είχε πάνω από 9.000 θύματα. Τα τρία τέταρτα της έκτασής της καλύπτονται από παγετώνες, λίμνες και ηφαιστειακό υλικό. Στην Ισλανδία υπάρχουν πάνω από 100 ηφαίστεια, ενώ στους ιστορικούς χρόνους έχουν σημειωθεί συνολικά πάνω από 25 εκρήξεις ηφαιστείων. Οι βόρειες περιοχές της Ισλανδίας καλύπτονται από χαμηλά βουνά, τα περισσότερα από τα οποία είναι ηφαίστεια, ενεργά η σβησμένα: Έκλα, Άσκγια, Κφέρκφγετλ, Μπλάφελ, Σνάιφετλ κ.ά., ενώ οι ακτές της χώρας σχηματίζουν απόκρημνα φιόρδ. Το μεγαλύτερο μέρος του νησιού καλύπτεται από παγετώνες - σ` αυτούς μάλιστα οφείλει το όνομά του: "Ισλανδία" = "Η χώρα των πάγων". Οι νότιες ακτές είναι χαμηλές και αμμώδεις, με παράκτιες πεδιάδες, ενώ εδώ βρίσκεται και το ψηλότερο βουνό του νησιού, η κορυφή Χβάναδαλσχνουκουρ (2.119 μ.)

Υδρογραφία
Οι περισσότεροι ποταμοί σχηματίζουν στην πορεία τους εντυπωσιακούς καταρράκτες, όπως ο Γκούλφος, το όνομα του οποίου σημαίνει "καταρράκτης χρυσού". Μεγαλύτερος ποταμός είναι ο Θγιόρσα με μήκος 230 χλμ και λεκάνη απορροής 7.530 τ.χλμ., ενώ η μέση ετήσια παροχή του ανά δευτερόλεπτο είναι 370 κυβικά μέτρα νερού. Άλλοι ποταμοί είναι ο Γέκουλσαου άου Μπρου, ο Μπλάντα και ο Κβίτα. Πολλές είναι και οι λίμνες, με μεγαλύτερη τη Θινγκβάλαβατν (έκταση 120 τ.χλμ.). Άλλες λίμνες: Θόρισβατν, Μύβατν. Εξάλλου στην ηφαιστειογενή προέλευση του νησιού οφείλονται τα γκέιζερ, πίδακες δηλ. ζεστού νερού που φτάνουν μέχρι και τα 60 μ. και χρησιμοποιούνται εκτεταμένα στην Ισλανδία ως μορφή ενέργειας.

Κλίμα
Οι βόρειες ακτές της Ισλανδίας επηρεάζονται διαρκώς από το ψυχρό αρκτικό Ρεύμα της Ανατολικής Γροιλανδίας, το οποίο σωρεύει παγόβουνα αποσπασμένα από το Βόρειο Πόλο. Αντίθετα η δυτική και νότια πλευρά της επηρεάζεται από το θερμό ρεύμα του Κόλπου, το Γκολφ Στρημ, με αποτέλεσμα το κλίμα να είναι σχετικά θερμό. Έτσι μόνο η ανατολική παραλία είναι κατοικήσιμη, με θερμοκρασίες που κυμαίνονται μεταξύ -10°C και 20°C, ενώ στο εσωτερικό του νησιού οι θερμοκρασίες πέφτουν στους -35°C το χειμώνα και ποτέ δεν ξεπερνούν τους 10°C το καλοκαίρι. Στο Ρέικιαβικ λόγου χάρη η μέση θερμοκρασία Ιανουαρίου και Iουλίου είναι 1°C και 11°C αντίστοιχα. Στην ίδια πόλη οι μέσες ετήσιες βροχοπτώσεις είναι 860 mm, ενώ στην υπόλοιπη χώρα κυμαίνονται μεταξύ 3.000mm και 750 mm. Η μεγαλύτερη ημέρα φτάνει τις 21 ώρες και η μικρότερη τις 4 ώρες, από το Μάιο μέχρι το Σεπτέμβριο όμως στο βόρειο τμήμα του νησιού δεν υπάρχει νύχτα: επειδή το νησί βρίσκεται πολύ κοντά στο Βόρειο Πόλο και ο Ήλιος δεν πέφτει πολύ κάτω από τον ορίζοντα, διατηρείται συνεχώς ένα μισόφωτο που μοιάζει πολύ με το δικό μας δειλινό.

Χλωρίδα-πανίδα
Ο φυτικός και ζωικός κόσμος της Ισλανδίας είναι φτωχός. Η βλάστηση είναι πολύ περιορισμένη: μόνο το 1% του εδάφους καλύπτεται από δάση με σημύδες, ενώ στις υπόλοιπες περιοχές υπάρχουν μόνο λίγα φυτά, κυρίως χλόη, λειχήνες και μικροί θάμνοι. Στις παράκτιες περιοχές ωστόσο υπάρχουν βοσκότοποι, ενώ από ζώα κυριαρχούν οι τάρανδοι, διάφορα είδη υδρόβιων πουλιών, η μπλε αλεπού, ποντίκια και σπανιότερα λευκές αρκούδες. Οι θάλασσες, τα ποτάμια και οι λίμνες της όμως είναι πολύ πλούσιες σε ψάρια (σολομοί, πέστροφες, βακαλάοι, φάλαινες κ.ά.), η αλιεία των οποίων άλλωστε αποτελεί τη βάση της οικονομίας της χώρας.

Οι βόρειες ακτές της Ισλανδίας επηρεάζονται διαρκώς από το ψυχρό αρκτικό Ρεύμα της Ανατολικής Γροιλανδίας, το οποίο σωρεύει παγόβουνα αποσπασμένα από το Βόρειο Πόλο. Αντίθετα η δυτική και νότια πλευρά της επηρεάζεται από το θερμό ρεύμα του Κόλπου, το Γκολφ Στρημ, με αποτέλεσμα το κλίμα να είναι σχετικά θερμό. Έτσι μόνο η ανατολική παραλία είναι κατοικήσιμη, με θερμοκρασίες που κυμαίνονται μεταξύ -10°C και 20°C, ενώ στο εσωτερικό του νησιού οι θερμοκρασίες πέφτουν στους -35°C το χειμώνα και ποτέ δεν ξεπερνούν τους 10°C το καλοκαίρι. Στο Ρέικιαβικ λόγου χάρη η μέση θερμοκρασία Ιανουαρίου και Iουλίου είναι 1°C και 11°C αντίστοιχα. Στην ίδια πόλη οι μέσες ετήσιες βροχοπτώσεις είναι 860 mm, ενώ στην υπόλοιπη χώρα κυμαίνονται μεταξύ 3.000mm και 750 mm. Η μεγαλύτερη ημέρα φτάνει τις 21 ώρες και η μικρότερη τις 4 ώρες, από το Μάιο μέχρι το Σεπτέμβριο όμως στο βόρειο τμήμα του νησιού δεν υπάρχει νύχτα: επειδή το νησί βρίσκεται πολύ κοντά στο Βόρειο Πόλο και ο Ήλιος δεν πέφτει πολύ κάτω από τον ορίζοντα, διατηρείται συνεχώς ένα μισόφωτο που μοιάζει πολύ με το δικό μας δειλινό.

Ο πληθυσμός της Ισλανδίας ανέρχεται σε 279.384 κατοίκους (εκτ. 2002). Η πυκνότητα των κατοίκων είναι μόλις 2,7 κάτοικοι ανά τ.χλμ. Πρόκειται για ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στον κόσμο, καθώς ο πληθυσμός είναι συγκεντρωμένος κυρίως στα νοτιοανατολικά παράλια. Η κεντρική και βόρεια Ισλανδία είναι ακατοίκητη λόγω των παγετώνων, ενώ περίπου ο μισός πληθυσμός είναι συγκεντρωμένος στην πρωτεύουσα Ρέικιαβικ. Το 91,9% του πληθυσμού ζει στα αστικά κέντρα και μόλις το 8,1% στην ύπαιθρο. Η ηλικιακή κατανομή έχει ως εξής: 23% του πληθυσμού είναι κάτω των 15 ετών, το 65,1% ανήκει στην ομάδα 15-64 ετών και το 11,9% είναι άνω των 65 ετών. Η Ισλανδία έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά βιωσιμότητας στον κόσμο: το 2002 ο μέσος όρος ζωής ήταν για τους άνδρες τα 77,42 χρόνια και για τις γυναίκες τα 82,07. Οι γεννήσεις ήταν 1,4% και οι θάνατοι 0,7% (2002), ενώ η βρεφική θνησιμότητα ανερχόταν σε 0,35% το 2002. Με αυτόν το ρυθμό ο πληθυσμός αυξάνεται με ποσοστό 0,52% (ποσοστό 2002), ενώ ο χρόνος διπλασιασμού του πληθυσμού είναι τα 79 έτη. Ο αναμενόμενος πληθυσμός για το 2.010 είναι 294.000 κάτοικοι.

Η Ισλανδία δε διαθέτει σιδηροδρομικό δίκτυο εξαιτίας της διαμόρφωσης του εδάφους, το οδικό της δίκτυο όμως, μήκους 12.691 χλμ. (1999), είναι σε καλή κατάσταση με ασφαλτοστρωμένους δρόμους που ενώνουν όλες τις πόλεις και τα χωριά. Το χειμώνα που η κυκλοφορία των αυτοκινήτων δυσχεραίνεται από την κακοκαιρία χρησιμοποιούνται πόνυ και τάρανδοι. Υπάρχει ακόμα ένα καλά οργανωμένο ακτοπλοϊκό δίκτυο, ενώ η ισλανδική αεροπορική εταιρεία Icelandair καλύπτει με εσωτερικά δρομολόγια τις ανάγκες μεταφορών και επικοινωνίας. Η Ισλανδία έχει 24 αεροδρόμια, ενώ το μεγαλύτερο λιμάνι της είναι το Ρέυκιαβικ. Ο Τύπος και τα ΜΜΕ είναι απολύτως ανεξάρτητα από την κυβέρνηση. Η ημερήσια κυκλοφορία των εφημερίδων ανέρχεται σε 517 φύλλα ανά 1.000 κατοίκους, ενώ υπάρχουν 98.000 τηλεοράσεις, 260.000 ραδιόφωνα και 196.984 τηλεφωνικές συσκευές.